5 vragen en antwoorden over mentaliseren

In een reek van vier lessen traint Youz klassen en scholen op het gebied van ‘mentaliseren’.  Met dit preventieve programma wordt met kinderen gewerkt aan meer begrip voor de eigen emoties en die van de ander, en wordt de veerkracht van de leerlingen vergroot. Hier vind je vijf vragen en antwoorden over het programma.  

1. Wat is mentaliseren?
   De kern van mentaliseren is dat je je bewust wordt van het gedrag, het gevoel en de wensen van jezelf en de ander en ontdekt hoe het je relatie met de ander beïnvloedt. Dit helpt om elkaar te begrijpen, van elkaar te leren en samen te werken.’ Zo luidt een van de definities van het psychologische begrip mentaliseren. Bij Youz, de instelling die specialistische zorg voor ouders en gezinnen levert, is men ervan overtuigd dat leren mentaliseren ervoor zorgt dat een hoop problemen voorkomen kunnen worden – ook bij kinderen. In een reeks van vier lessen traint Youz klassen van groep 5, 6 en 7 op dit gebied. 
2. Wanneer hebben de lessen het meeste effect?
   Deze lessen hebben het meeste effect als er een veilig klimaat is in de klas. Het is een preventief programma, dus klassen zijn minder geschikt als zich al fikse problemen voordoen, zoals pestgedrag. Het gaat echt om een collectieve training voor alle kinderen, dus ook voor de kinderen waarmee het goed gaat. Daarnaast bestaat ook de (aanvullende) mogelijkheid om een workshop te volgen met het hele docententeam, zodat de principes van mentaliseren door de hele school worden gedragen.
3.  Kan de workshop voor teams ook op maat worden gegeven?
   Ja, dat kan. Desgewenst stelt Youz een programma samen voor 1, 2 of 3 uur. Ook kan Youz een kleinere groep trainen en stimuleren dat deze groep de kennis en vaardigheden overdraagt op de collega’s. De complete lessenserie is op papier en online beschikbaar voor scholen die meedoen.
4. Hoe worden de lessen opgebouwd?
   Het zijn vier lessen die drie kwartier tot een uur duren. In het begin praat de klas over emoties. Daarna gaan leerlingen en leerkracht nieuwsgierige vragen stellen aan elkaar. De trainer legt uit hoe het brein werkt, dat je heel boos kunt doen, maar dat die boosheid soms wordt veroorzaakt door een heel andere emotie – verdriet bijvoorbeeld. Ook leren de leerlingen over het ‘uilenbrein’ dat rationeel denkt, over het ‘dolfijnenbrein’ dat goed kan voelen en over het ‘krokodillenbrein’ dat vanuit instinct reageert. De leerlingen ontdekken hoe ze kunnen voorkomen dat ze in dat krokodillenbrein terechtkomen, bijvoorbeeld door een ontspanningsoefening te doen.
5. In hoeverre weten we of mentaliseren daadwerkelijk een preventieve werking heeft – en dus problemen in een later stadium kan voorkomen? 
   In Denemarken is een onderzoek gehouden naar een soortgelijk programma. Veel scholen in Denemarken werken namelijk volgens deze methodiek. Daaruit bleek dat de leerlingen meer veerkracht hadden, de sfeer in de klas was verbeterd en leerkrachten minder vaak uitvielen.  

Wil je meedoen aan ‘Mentaliseren in de klas’? Voor scholen in de gemeente Den Haag is deelname sowieso kosteloos. Je kunt je aanmelden door contact op te nemen met Eefje Kelder van Youz: e.kelder@youz.nl.